ગુજરાતી સાહિત્ય અને મહાભારત

Abstract

ગુજરાતી સાહિત્યના ઉદભવકાળથી માંડી આજ સુધીના સાહિત્ય પર મહાભારતની અસર વિશેષ પ્રમાણમાં જોવા મળે છે. મહાભારતમાંથી ગુજરાતી ભાષામાં ઘણા બધા અનુવાદો-રૂપાંતરો થયેલા છે. તથા મહાભારતના પ્રસંગોને આધારે ઘણી બધી મૌલિક કૃતિઓની રચના થયેલી પણ જોઇ શકાય છે. પંદરમી સદીમાં થઇ ગયેલા કવિ ભાલણે મહાભારત આધારિત ‘નલાખ્યાન’ નામે કૃતિ રચીને ગુજરાતી સાહિત્યમાં સૌપ્રથમ મૌલિક આખ્યાનની રચના કરી છે. સોળમી સદીમાં થઇ ગયેલા કવિ નાકરે સૌપ્રથમ મહાભારતના નવ પર્વોનો ગુજરાતી ભાષામાં અનુવાદ કર્યો છે. સત્તરમી સદીમાં થઇ ગયેલ પ્રેમાનંદના નામે ‘નલાખ્યાન’ કૃતિ પ્રાપ્ત થાય છે. તો વળી જૈન કવિ સમયસુંદરે ‘નલ-દમયંતીરાસ’ નામના કાવ્યની રચના કરેલી છે.